Az-Zamaxshariy

	Az-Zamaxshariy
	Vikipediyadagi maqola

Az-Zamaxshariy (1075-yil 18-mart – 1144-yil 12-iyun) – forsiy olim.

A B D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V X Y Z Oʻ Gʻ Sh Ch Ng

Iqtiboslar

Agar biror qayg‘u-alam yuz bergani yoki taʼziyali joyni eshitsang, darhol oʻsha yerga bor. Agar ziyofat-u mehmondorchilikka chaqirilsang, unda oʻzing oʻylab ish tut^[1].
Alloh taolodan astoydil iltijo bilan oʻtinib soʻragan kimsaning nidosi sira noumid qolmaydi^[1].
Agar tilingning ortiqcha soʻzlashiga ega boʻla olmasang, unda tizgining jilovini shaytonga topshirgan boʻlasan^[1].

Bamisoli tumov kishi gulning hidini sezmaganidek, ahmoq kishi hikmat lazzatini bilmaydi^[1].
Boshingizga mushkul ish va tashvish tushganida munis boʻlib, odamlarga mehr-muhabbat koʻrsatasiz. Ammo davlat-u neʼmatlarga erishganingizda bagʻritoshlikka moyil boʻlasiz^[1].
Bu dunyo ibratli ishlar va pand-nasihatlarga toʻladir. Ayni vaqtda koʻz yoshlariga ham serob^[1].

Faqir-u miskinlarga vojib sadaqalarni bajo keltirmagan boylarga jahannamda dahshatli bir handaq bordir^[1].
Fisq-u fasod qiluvchilar va fojirlar koʻpaysa, Alloh taolo vabo yuboradi^[1].

Garchand uzoq umr koʻrgan boʻlsalar-da, koʻp odamlar gʻoʻr va tajribasizdir^[1].
Goʻzal sifat va husni xulq siyratlari bezamagan kishini hech qanday chiroyli kiyimlar koʻrkam qilolmas, gunoh va xatolardan saqlanmagan kimsaning qalbi sira aybdan forigʻ boʻlmas^[1].

Haqiqat va adolat bilan toʻgʻri siyosat yurgizmagan har bir rahbar va boshliq qattiq azob-uqubat va baloga giriftor boʻlur^[1].
Har qanday ishni boshlashdan avval Allohning roziligini oʻyla. Aks holda qilgan ishlaringning hammasi behuda boʻlib, zoe ketadi^[1].
Hayot vaqtingda bergan inʼom-ehsonlaring, garchi ularni tuki yoʻq (qirchangʻi) boʻriga bergan boʻlsang-da, zoe ketmas. Qiyomat kunida bularning ajri senga boʻlur^[1].

Kimki adovat-u xusumatni eksa, albatta u tashvish-u mashaqqat oʻradi^[1].
Kimki baxt-iqbolli, solih kishilarning etagini tutsa, u albatta murodiga erishib, xayr-u baraka topadi^[1].
Kimki oʻz nafsi-balosiyu orzu-havasi domiga tushib qolsa, u beshak oʻzini-oʻzi chuqur qaʼriga tashlagani muqarrar^[1].
Kimning himmati-yu muruvvati qanchalik koʻp boʻlsa, shunga yarasha odamlar uning qaygʻusiga sherik boʻlarlar, hamdardlik bildirarlar^[1].
Koʻpincha til bilan yetkazilgan jarohat qilich bilan yetkazilgan jarohatdan ogʻirroqdir^[1].
Koʻpincha yoki baʼzan Hasan al-Basriyga oʻxshash buyuklarni Xajjoj zolimga oʻxshashlar tugʻadilar, goʻyo shoʻr dengiz suvidan dur-marjonlar chiqqani kabi^[1].
Koʻp ortiqcha soʻzlashuv eshituvchini ranjitadi^[1].

Men roʻzadorman, deysan-u ammo oʻzing boʻlsa, birodaring goʻshtini yeysan (yaʼni, gʻiybatlar va xoʻrliklardan soʻzlaysan)^[1].
Misvoklar bilan ogʻzingni tozalading, koshki edi bundan keyin sen ogʻzingni bo‘hton, yolg‘on, g‘iybat soʻzlarni aytish bilan bulgʻamasang!^[1]
Mol-mulkni behuda isrof qilish kufroni neʼmatdur. Oʻylamasdan boyligini sarflash toʻliq tanazzulga olib keladi^[1].

Odamlar ichidagi eng yaramasi xasisdir, ularning ichidagi eng yalqovi pastkashdir^[1].
Odamning umri avvalida qilgan ishlari umrining oxiridagi ishlariga ham dalolatdir. Odamning umri avvalida qilgan ishlari umrining oxiridagi ishlariga ham dalolatdir^[1].

Pastkash kimsaning oʻz nasl-nasabini maqtab, u bilan faxrlanishi chanqoq kishining suv shu’lasi (sarob)ni koʻrib aldangani kabidir^[1].
Pora faqat nohaqligu zolimlarga yordam berguvchidir^[1].

Qabohatli suvrat, chirkin yuzning va yomon chehraning orqasida yaramas xulqdan boshqa narsa yoʻqdir^[1].
Quyosh nurlarini berkitib boʻlmaganidek, haqiqatning chirogʻini ham soʻndirib boʻlmaydi^[1].
Qoʻrquvga mubtalo boʻlgan kishi faqat qochishdan najot izlaydi^[1].

Sen zalolat toʻlqiniga oʻzingni urib suzsang, seni faqat koʻp toat-ibodat va tasbehlar qutqaradi^[1].

Suv yoʻllari irmoqlari bilan boʻlgani kabi shariatning toʻgʻri qonun-qoidalari Paygʻambar alayhissalom taʼlimotlari bilandir^[1].

Takabburlikni qanchalik xursandlig-u shodlikka tomon aylantirishga urinsang ham, asli loy boʻlganidan keyin kulol singari, yaʼni tuproqqa (loy ishlariga) qaytishi muqarrar^[1].
Taniqlig-u sharafing otangdandir, mehribonlik, mushfiqlik onangdandir^[1].
Tilingdan chiqqan sadaqang (yaʼni, pand-u nasihating va maʼviza-yu hasanang) baʼzan qoʻlingdan chiqqan sadaqangdan xayrliroqdir^[1].
Tun-u kunni oʻtkazaman-u, ammo bugungi kunim kechagi kunimdan yaxshiroq boʻlmayotir. Chunki zamona kundan-kunga halokat tomon bormoqda. Shunday ekan, kechagi kun bugungidan aʼloroq, bugungisi esa ertangidan yaxshiroqdir^[1].
Togʻ tepasidagi qoyalarni koʻchirish minnat eshitish yuklariga nisbatan yengilroqdir^[1].
Toʻgʻri va haq yoʻldan yurgan kishining qadam bosishi arslon yurishidan ham mahobatliroq haybatliroqdir^[1].

Urugʻlikni ham, poʻchoqni ham, niyat-u orzularni ham, muhabbat-u firoqni ham yaratuvchi Alloh taolodir^[1].
Ustingga keksalik kiyimi tashlangan boʻlsa ham biroq sen uzoq umr koʻrish hirsida (taʼmasida) yangiyangi kiyimlar kiymoqdasan^[1].

Vaqti-soati oʻtgandan soʻng ijro boʻladigan vaʼdadan hech bir yaxshilik boʻlmas^[1].
Vijdon azobiyu taʼnadan toʻgʻri boʻlmagan kimsani ta’lim-tarbiya va qiynash bilan ham toʻgʻrilash amri mahol^[1].

Xotin zoti agar qalbing ular ishqiga giriftor boʻlganini sezsa, burningni tuproqqa ishqaydi^[1].
Xuddi qurt-qumursqalar arslon bolasini yegani kabi oliyjanob va himmatli odamning goʻshtini hasad ahli yeydi^[1].

Yoki ilmli boʻl, yoki ilmga tayanib ish tutadigan boʻl, loaqal ilmni tinglab eshitadigan boʻl, ammo toʻrtinchisi boʻlma, chunki kasodga uchrab halok boʻlasan^[1].
Yolgʻonchining qasami bor (haqiqiy) ilmining soxtaligini oshiradi^[1].
Yomon fikr sohiblari ham, kufroni ne’mat qiluvchilar ham yovvoyi qobonlar misoli Alloh taoloning magʻfiratidan yiroqdirlar^[1].
Yomon, noraso e’tiqod bilan qilingan ezgu ish sarob va kul kabi hech qanaqa foyda bermaydi^[1].

Oʻlim qanchadan-qancha takabbur odamlarning boshlarini chuqurga, yaʼni qabrga uloqtirgan^[1].
Oʻtkir qilichning boshga tushadigan zarbasi baʼzi nodonlarning hukmi ostida muteʼ-itoatda boʻlib yurishdan afzaldir^[1].
Oʻzi sazovor boʻlmagan hamdu sano va maqtovlarni talab qilish uyatsiz, telba odamlarning odatlaridandir^[1].
Oʻz nafsingga hokim boʻlmasang, uni oʻz hukmingda tutasan. Aks holda undan gʻolib chiqib, ushlab tura olmaysan^[1].
Oʻz vaʼdasida turmaganda turli-tuman vaj-karsonlar koʻrsatuvchi kimsa hech qachon mard va himmatli inson boʻlolmaydi^[1].
Oʻz vaqtidan kechikib berilgan inʼom-ehson mahkam tortilgan zanjir misoli qattiq boʻgʻuvchidir^[1].

↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 ^1,13 ^1,14 ^1,15 ^1,16 ^1,17 ^1,18 ^1,19 ^1,20 ^1,21 ^1,22 ^1,23 ^1,24 ^1,25 ^1,26 ^1,27 ^1,28 ^1,29 ^1,30 ^1,31 ^1,32 ^1,33 ^1,34 ^1,35 ^1,36 ^1,37 ^1,38 ^1,39 ^1,40 ^1,41 ^1,42 ^1,43 ^1,44 ^1,45 ^1,46 ^1,47 ^1,48 ^1,49 ^1,50 ^1,51 ^1,52 ^1,53 ^1,54 Ahmad Muhammad. Sharq haqni topdi..., (Sharq donishmandlari va allomalarining sara hikmatlari), Toshkent: „Sharq“ nashriyoti, 2006 — 124-bet.