Abu Ali ibn Sino

oʻrta osiyolik qomusiy olim, tabib va faylasuf (t. 980–1037)

Abu Ali ibn Sino (18-iyun 980-yil; 16-avgust 1037-yil) – Oʻrta Osiyolik buyuk qomusiy olim, tabib va faylasuf. Gʻarbda Avitsenna (inglizcha: Avicenna) nomi bilan mashhur.

Abu Ali ibn Sino
Vikipediyadagi maqola
Vikimanbadagi asarlar
Vikiombordagi fayllar



Iqtiboslar

tahrirlash
  • Agar doʻstlik savdo-sotiqqa oʻxshab, ehtiyojga qarab axtarilsa, zarurat tugʻilmagan chogʻda doʻstni nazarga ilmay, tashlab ketilsa, bu qanday doʻstlik boʻldi endi![1]
  • Agar havoda chang va tutun bo‘lmasa edi, kishi ming yil yashagan bo‘lardi[2].
  • Agar kelajagim xayrli boʻlsa edi, mayli tinchgina, bemalol tirikchiligimni qilaverar edim. Bordi-yu agar unday boʻlmasa, ming koʻz bilan yigʻlardim[2].
  • Aql tarozusida tortib koʻrilmagan har qanday bilim asossizdir. Shu bois mantiq ilmini oʻrganmoq juda muhim[1].
  • Badantarbiya bilan mashgʻul boʻlinsa, hech qanday dori-darmonga zarurat qolmaydi, buning uchun muayyan bir tartibga rioya qilmoq ham shart[1].
  • Badantarbiyani tark etgan odam aksari xarob boʻladi, zero harakatsiz qolgan aʼzolarning quvvati zaiflashadi[1].
  • Bekorchilik va aysh-ishrat nafaqat nodonlikka olib keladi, ayni vaqtda kasallikning tugʻilishiga ham sabab boʻladi[1].
  • Bir kishi sen bilan munosabatida xato qilsa-yu, senga uzr bayon etsa, uzrini qabul qilishni kechiktirma![2]
  • Boylikni topishibdi-yu aql-idrokni yoʻqotishibdi. Ajabo, topgan narsalari bilan yoʻqotgan narsalarining bahosi bir xilmidi?[2]
  • Boshqalarda koʻrganni juda qattiq istamaslik ham qanoat hisoblanadi[2].
  • Ey havo-yu havasga berilgan nafs, tez boʻl. Chunki sen bir nafasning himoyasidasan[2].
  • Falak – juft soqqa, olam taxtasidir, ajal oʻynaydi – bizlar donai xom[2].
  • Hakimning uch quroli bor: so‘z, giyoh va tigʻ[1].
  • Haqiqatni ochinglar, toʻgʻri yoʻldan yuringlar. Bir-biringizdan ilm oʻrganib, kamol topishingiz uchun dil pardasini ochib tashlanglar[2].
  • Haqiqiy baxt – borliqning yaratilish hikmatini anglagan holda Yaratganga yoʻnalib, unga ishonish, ilohiy olamni tafakkur qilishdir[3].
  • Har kim hodisalardan ibrat ola bilsa, boshi qattiq otga oʻxshagan bu falak unga boʻysuna beradi[2].
  • Hayo – insonning abadiy goʻzalligi va latofatidir. Hayosiz yuz jonsiz jasadga oʻxshaydi[2].
  • Ilm – narsalarni inson aqli yordami bilan oʻrganishlikdir[2].
  • Inson toki oʻzini mayda gap, oʻchakish, janjal, shikoyat, norozilik, oh-u vohlardan ozod qilolmas ekan, u iflos va pastlik tabiatidan xalos boʻlolmaydi[2].
  • Keksaygan odam yoshlik oʻtida yonolmaydi[2].
  • Kishi uchun eng foydali, dilni yorituvchi narsa qanoatdir. Eng zararli va nafratli narsa hirs va gʻazabdir[2].
  • Kundalik rizq koʻp, qaygʻuraverma. Shu bilan birga mol orttiraman, deb oʻzingni koʻp qiynaverma. Chunki har kim oʻz nasibasidan ortiq bitta ham don yeya olmaydi[2].
  • Men koʻp joylarni kezdim va olam ahvoliga qaradim. Unda hayronlik kaftini iyagiga tirovchidan yoki pushaymonlik barmogʻini tishlab turuvchidan boshqani koʻrmadim[2].
  • Minglab nafar ulugʻ zotlar borliqdan yoʻqlikka ketdilar. Axir bu ulugʻ zotlarning birortasi ham yoʻqlikdan borliqqa qaytib kelmayaptilar-ku[2].
  • Mol-dunyoying seni aldamasin, chunki asragan mol-dunyoying boshqalarniki boʻladi. Ularni sarf eta olsang, oʻsha seniki boʻladi[2].
  • Qora tuproq qaʼridan tortib, to Zuhal choʻqqisigacha boʻlgan dunyoning hamma mushkul masalalarini hal qildim. Men har qanday makr va hiyla tuzogʻidan qutilib chiqa oldim-u, ammo oʻlim tugunini yecha olmadim[2].
  • Quruq gapning oʻzi hech qachon dalil boʻlolmaydi[2].
  • Quyosh koʻrlarga koʻrinmay berkinganidek, johillarga ham dunyoda toʻgʻri yoʻl belgilari koʻrinmay qoladi[1].
  • Ruh – shamchiroqqa, bilim – ana shu shamchiroqdan taralayotgan yogʻduga, Allohning zakosi – moyga oʻxshaydi. Shamchiroq yonishdan toʻxtamas ekan – sen tiriksan. Agar u oʻchsa – sen halok boʻlasan[1].
  • Taroq aslida sochni tartibga solish uchun ishlatiladi-yu, ammo shu bilan birga u sochlarning baʼzilarini joyidan yulib tushiradi[2].
  • Yaxshiliklarning eng foydalisi sadaqadir[2].
  • Yolg‘izlik halokatga olib keladi. Zero, inson oʻziga kerakli narsalarni faqat jamiyat yordamida qoʻlga kiritishi mumkin[1].
  • Yordam berishning goʻzalligi undan kishining tasalli topishida koʻrinadi[2].
  • Oʻz vaqtida, meʼyori bilan badantarbiya qilgan odamga dard yaqin yoʻlamaydi[1].
  • Chala bilim egasi boʻlishdan koʻra, bilimsizlik afzalroqdir[1].

Manbalar

tahrirlash
  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 Ziyouz.uz – Ziyo istagan qalblar uchun!
  2. 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 2,17 2,18 2,19 2,20 2,21 2,22 2,23 2,24 2,25 2,26 2,27 Ahmad Muhammad. Sharq haqni topdi..., (Sharq donishmandlari va allomalarining sara hikmatlari), Toshkent: „Sharq“ nashriyoti, 2006 — 124-bet. 
  3. Sanjar Xoʻja. Hayotimiz kengurulari. Abdugʻafur Iskandar, Sanjar Said: . Toshkent: Muharrir nashriyoti, 2022 — 160-bet. 
  4. Anvar Ahmad. Saodatga yetaklovchi hikmatlar, (birinchi kitob), Toshkent: "Sano-standart" nashriyoti, 2018 — 320-bet.