Muhammad Gʻazzoliy

Shayx Muhammad Gʻazzoliy (22-sentyabr 1917-yil, Misr – 9-mart 1996-yil, Saudiya Arabistoni) – Islom dini va uning muqaddas kitobi Qurʼonni zamonaviy uslubda tushuntirishga intilgan asarlari bilan keng muxlislar orttirgan misrlik islom olimi va ulamosi.

Muhammad Gʻazzoliy

Vikipediyadagi maqola

Iqtiboslar

• Dushmaningga xizmat qilishing uchun sotqin boʻlishing shart emas, ahmoq boʻlishingning oʻzi kifoya.
• Haqiqat erkinlikdan hech qachon qoʻrqmaydi. Undan faqat egrilik, jaholat va adolatsizlik xavfsiraydi.
• Magʻlubiyatlar ichimizdan keladi. Ularni oʻzimiz yasaymiz. Boshqalar emas.
• Qalbi xarob kas buzgʻunchilikka ilmdan ham qurol sifatida foydalanadi.
• Biz boshqalarni oʻzlarining eʼtiqodlariga xizmat yoʻlida fursatni gʻanimat bilganlari uchun malomat qilmaymiz. Lekin bizdan boshqalar toʻldirishi uchun boʻshliq qoldirganmiz sababli oʻzimizni oʻzimiz malomat etamiz.
  Kim uyining eshigini ochiq qoldirgan boʻlsa, matolarini oʻgʻirlagan oʻgʻrini ayblamasin!
• Baʼzi kishilar taqvo yuzasidan kalta kiyim kiyishadi, ammo qalblarida Firʼavnning kibri boʻladi.
• Oʻgʻri jurʼatli va uy egasi qoʻrqoq boʻlsa, uy ilojsiz qoʻldan boy beriladi.
• Odamlar ikki xil boʻladi: nurda uxlayotgan va zulmatda uygʻoq.
• Dunyoning hammasiga ega boʻlgan kishi bitta toʻshakdagina yota oladi. Bir kunda uch mahaldan ortiq ovqatlanishi qiyin ish…
• Men adashsada, fikr qiladigan odamdan qoʻrqmayman. Chunki u haq yoʻlga tez qaytadi. Lekin hidoyatda boʻlsada, fikr qilmaydigan odamdan qoʻrqaman. Chunki u shamol esgandagi patga oʻxshaydi.
• Bekorchilik-ishsizlik bagʻrida minglarcha qabihliklar tugʻiladi.
• Tong aniq otadi. Tunning bizni kurashgan holda oʻragani, uxlaganimiz holda oʻraganidan sharafliroqdir.
• Aroq ichishga odatlangan kishiga:
  — "Allohga tavba qilmaysanmi?" dedim. U menga siniq nigohla boqdi va koʻzidan yosh tomchilab dedi:
  — "Haqqimga duo qiling!".
  Bu odamning holatini oʻylab koʻrib, qalbim yumshadi. Uning yigʻisi Alloh haqlariga beparvo boʻlganidan, xafaligi teskari ish qilganidan va Alloh bilan sulhlashishga ragʻbat his etganidan edi. U iymonli, lekin sinovga uchragan moʻmin edi. U omonlikni istar va unga yaqinlashishda mendan yordam olmoqchi edi.
  Oʻzimcha oʻyladim, mening holim ham shu odamnikidek, balki bundanda battar boʻlishi mumkin. Toʻgʻri, men hayotda aroq totimaganman. Chunki men yashagan muhit uning nimaligini bilmasdi. Lekin men gʻaflat arogʻini ichgan edim-ki, u meni Rabbimdan chalgʻitib, haqlarini unuttirgan edi.
  U odam yoʻl qoʻygan kamchiligi uchun yigʻlayapti.
  Men va menga oʻxshaganlar esa kamchiliklarimiz uchun yigʻlamaymiz. Chunki biz oʻzimizga aldanganlarmiz.
  Aroqni tashlashi uchun mendan duo soʻragan oʻsha odamga oʻgirildim va:
  — "Kel birgalikda oʻzimiz uchun duo qilamiz" dedim.
  "Ey Robbimiz, biz oʻzimizga zulm qildik. Agar Sen bizni magʻfirat qilmasang va bizga rahm qilmasang, albatta, ziyon koʻrganlardan boʻlamiz" (Aʼrof surasi, 23-oyat)
• Odamlar faqirlikdan qoʻrqib, faqirdirlar. Xorlikdan qoʻrqib, xordirlar.
• Agar chaqmoq chaqishi turli bulutlar uchrashuvidan yuzaga kelsa, haqiqat esa turli fikrlar toʻqnashuvidan paydo boʻladi.
• Men nodonlarning iymonini karih koʻraman. Chunki u iymonga aylangan nodonlik boʻladi. Ojizlarning taqvosini karih koʻraman. Chunki u taqvoga aylangan ojizlik boʻladi.
• Agar kishining dini zaiflashsa, aqli va koʻnglidan koʻra koʻproq qorni va farjiga ergashadi.
• Qorun ega boʻlgan mulkdan koʻprogʻiga ega boʻling! Sulaymonning saltanatidan kattaroq saltanatni qoʻlga kiriting! Haqiqat qoʻllovga muhtoj zamonda, uni qoʻllash uchun bularning barini ilkingizda tuting! Oʻlim onlari kelgan paytda esa ularni Alloh yoʻlida qoldiring!
  Ammo faqirlik jannat yoʻlidir, deya ishonib yashash junun va aqlsizlikdir.
• Tushunmayman, bandalar qoʻrquv qamchisi bilan Oʻzi sari haydalish oʻrniga, Robbilari tomon zavq-u shavq qanotlari bilan uchsalar boʻlmasmikan?!
  Allohni va dinini tanimaslik bu sovuq shuurning yoki nafratli hisning boisi boʻladi. Yanada toʻgʻriroq ibora bilan aytadigan boʻlsak, aslida bashariyat Alloh taolodan koʻra oʻziga yaxshiroq va mehribonroqni topa olmaydi.
• Agar notoʻgʻri holatni toʻgʻrilamoqchi boʻlsangiz, bu holatni oʻzgartirishga shoshmasdan, avvalo uning muqobilini hozirlab qoʻying!
• Alloh sening niyatingni bilar ekan, sen ularning yomon niyatlariga parvo qilma.
• Oxirat tarozilari iymon va jiddiy kurashlarnigina tan oladi. Bularda oʻzib ketganlarning toshi ogʻir keladi va bularda kam boʻlganlarning Qiyomatda nomi chiqmaydi. Garchi ular dunyoda nomdor shaxslar sanalishgan boʻlsa-da.
• Tabassum qilinglar! Biz Allohning fazli bilan yashayapmiz. Boshqalarning marhamati sababli emas.
• Qay bir kishi mansabini odamlarga xizmat qilish emas, oʻziga foydalanish vositasi qilsa, haqiqat asoslarini qaror toptirishga emas, havoi nafsini qondirishga vasila qilsa, bu odam (qonunan) jinoyatchi va (sharʼan) gunohkordir.

Islom dini va dindorlik haqida

Islom dini haqida

• Biz islomga chaqiramiz. Musulmonlarga ergashishgamas. Biz Kitob va Sunnatga chaqiramiz. Oʻziga zulm etgan va merosiga insof qilmagan ummatning siyratigamas.
  Zotan ergashishga Allohning dini arzirli. Ammo bizning ishlarimiz esa tanqid va uzoq boʻlishga munosib.
• Islomga mansub millatlarni oʻz isteʼdodlarini oʻldirib, bilaklarini sindirayotganlarini, yer yuzida „sherdan qolganini gʻajiydigan tulki“ qabilida yashayotganlarini va birovning qoʻlidagiga hayratla tikilgan yoki tilanchi faqirdek moʻltiragan holda turganlarini koʻrganimda or-nomusdan oʻlar boʻlaman.
• Dunyoda kufr yoyilishining yarim gunohi dindorlar zimmasida. Chunki ular yomon ishlari va yomon soʻzlari bilan Islomni odamlarga xunuk koʻrsatib qoʻyishgan.
• Islom muvaffaqiyatli daʼvo. Ammo advokatlar yaroqsiz.
• Islomning yetim yerida oʻzini minglar sanaydigan nollar bunchalar koʻp boʻlmasa!
• Albatta Muhammad Allohning betakror yaratmishidir. Muhammadni yaratgan Zot pokdir!
  Avvalgi salaflarimiz tarixiy moʻjizalar koʻrsatishgan boʻlsa, ergashishni, oʻrganishni va vafoni goʻzal qilishganidan edi. Zamonimizdagi Muhammad erlari ham shunday ishlarga qodirdirlar. Zero, vositalar oʻz qoʻllarida, hech qayoqqa ketmagan. Qurʼon ham bitmagan, Sunnat ham yoʻqolmagan.
  Muhimi bogʻlanish ruh bilan boʻlsin, shakl bilan emas. Dinlardagi fasod rasm-rusum va jonsiz jasadga aylanishdan yuzaga kelgan. Qanchalab maʼnodan xoli marosimlardan paydo boʻlgan.
• Islom haqida gapirishi joiz boʻlmagan ayrim johillarni koʻrdim! Ular oʻzlari bilib olgan bir-ikki rivoyat bilan jamiyatni ayblaydilar. Vaholanki bu xabarlarga xos holatlar va ularning dalolatlaridan biror narsani tushunmaydilar. Odamlarga: „Aksar doʻzax ahli boylardir“, „Aksar doʻzax ahli ayollardir“ deydilar. Bu bilan boy boʻlish gunoh, ayollik esa jinoyat demoqchi boʻladilar.
  Bu juda xunuk tushuncha va yomon xulosadir. Ummat bundaylardan xalos boʻladigan payt keldi. Bundaylarga jim turish va tavba qilishni nasihat beradigan zamon keldi.
• Islom oʻz tabiatiga koʻra, uni qabul qilgan ummatga taʼlimli boʻlishni farz etadi. Bu tabiat ummatning ziyoli qismi koʻp, johili esa kam, yoki butunlay yoʻq boʻlishini taqozo qiladi.
• Xizmatchiga qobiliyatidan past maosh tayinlash yoki ishchiga mahoratiga yarasha haq bermaslik dindan emasdir! Garchi bu ikki tomonning qatʼiy kelishuvi asosida yuzaga kelgan boʻlsa ham. Chunki nochorning xohishida hurriyat tanqis boʻladi. Uning zohiriy roziligi, boshqa yoʻli boʻlmagan muhtojning itoatidir.
  Beriladigan maosh qilingan mehnatga yarasha boʻlishi vojib. Alloh taolo:
  "Odamlarning narsalarini kamaytirib bermang. Yer yuzida turli buzgʻunchiliklar qilmanglar", deydi. (Shuaro surasi, 183-oyat)
• Oddiylik har sohaga tegishli Islom sunnatidir.
• Koʻpchilik yoshlar koʻproq vaqtlarini vaʼz va diniy darslar eshitishga bagʻishlashni, dunyo ishlari va hayotiy ilmlarga esa ozgina vaqt sarflashni taqvodorlik deb oʻylashadi. Islom bu yoʻl bilan hech narsa yutmaydi. Agar aqida ahli qiziltanlilarga oʻxshab soddalik qilsa, niyati qanchalik yaxshi boʻlmasin hech qachon gʻolib boʻlolmaydi.
  Ey musulmon, hayot tizginini ilm va iqtidor bilan qoʻlingga ol! Shunda oʻzing eʼtiqod qilgan haqiqatga nusrat bera olasan.
• Men musulmonman. Hayotni sevaman va uning goʻzalliklaridan quvonaman. Alloh meni borliqda mehmon qildi va eng yaxshi narsalar bilan ziyofat etdi.
  Uning bu karamini rad etish ahmoqlik. Shuningdek neʼmat berganga shukrdan bosh tortish ham hamoqat. Alloh subhanahu hamma narsani Oʻz fazli bilan bilan beradi va unga goʻzal eʼtirofdan boshqasini istamaydi.
  Ana shu eʼtirof judayam katta toʻlovmi? Aftidan koʻpchilik odamlarga bu toʻlov ogʻirlik qiladi. „Bandalarimdan shukr qilguvchilari ozdir“. (Saba surasi, 13-oyat).
• Gohida turgan joyimizda harakatlanamiz. Gohida boshi berk koʻcha tomon yura boshlaymiz. Gohida oʻng-u soʻlga chopamiz, goʻyoki toʻgʻri yoʻl bilan oʻrtamizda xusumat bordek.
  Hurriyat izlayotgan olamda, islomni istibdod dini, deya tasvirlaymiz. Tajribani hurmat qiladigan va hujjatga ergashgan olamda, dinni jinlar olamidan keltirilgan va shahodat olamidan toʻsilgan afsona va gʻaybiyot oʻlaroq tanishtiramiz. Bir-biridan yiroqlar yagona maqsad yoʻlida yaqinlashayotgan olamda, arzimas kelishmovchiliklarni unutsak boʻlardi. Buning oʻrniga ayrim daʼvatchilar musulmonlar oʻrtasini ming yillab uzoqlashtiradigan fikrlarni tarqatmoqdalar. Bu bilan ular saflarimizni yorib, birligimizni yakson qilmoqdalar.
  Hozirda taklif etilayotgan islomiy madaniyatimiz shomil yangilanishga muhtoj. Anʼanaviy maydonda faoliyat qilayotgan daʼvatchilar gʻalvirdan oʻtkazilishi kerak. Shunda tanazzulni toʻxtata olamiz va xatolarimizni yuva bilamiz.
• Fitratda fasod va aqlda falajlik hamroh boʻlgan dindorlik, qiymati yoʻq va arzimas dindorlikdir. Chunki bu holat insoniy haqiqatni oʻldiradi. Din taʼlimotlarini esa qor yoki toshga suqilgan shoxga aylantirib qoʻyadi. Unda na barg boʻladi va na meva…
• Islom jihodiga chaqiruvchilardan biri bunday degandi:
  — "Shariat hukmlarini tatbiq etmaslik, ummatning ustiga yogʻayotgan balolarning bosh sababchisidir. Mana shu johiliyatga qarshi kurashish va kufrga tirgak boʻlayotgan togʻut-shaytonlarni yoʻq qilish lozim".
  Salafiy daʼvatchilardan biri esa bunday degandi:
  —"Oyatlarni taʼvil qilish qalblarni adashtira boshladi. Keyin bunga oddiy odamlarning qarashlariga muvofiq mazhablarga ergashish, sunnati mutahharani tark etish va soʻfiy tariqatlarning yoyilishi qoʻshildi. Bu adashuvlar bor ekan, ummatning holi isloh boʻlmaydi".
  Uniyam gapini eshitdim, buniyam. Va ikkoviyam dushmanga bas kelolmasligini va kurashda gʻolib boʻlolmasligini angladim. Chunki ular oʻzlari yuzlangan maydonni va ilonlar chiqib keladigan oʻrani yaxshi oʻrganishmagan. Ular oldiga boshidan yaralanib kelgan bemorning oyogʻini bogʻlagan tabibga oʻxshashadi.
  Farosatsizlik mahsuli boʻlgan bu jihodning oqibatlari haqida oʻylay boshladim. Bir doʻstim, bular haqida qanday fikrdasiz, degandi. Men javob qildim:
  —"Bularning faoliyatiga bir yil boʻlmay, xonadon va masjidlarga janjal va kelishmovchiliklar yoyiladi. Bir toifa yoshlar qamoqxonalarga tashlanadi. Mustamlaka esa vahshiylashib, yana-da mustahkam oʻrnashadi".
  Taxminim toʻgʻri chiqdi, qaniydi adashgan boʻlganimda!
• Alloh Oʻz yoʻlida bajarilgan yarim amalni qabul qiladi, ammo yarim niyatni emas. Yo qalb toʻliq xolis boʻlsin, yoki toʻliq rad etsin!
• Dunyoda eng arzon qon musulmonning qoni, ekanini koʻrganimda yuragim toʻxtab qolay deydi.
  Uni yahudiy ham, majusiy ham, butparastu dahriy ham, hatto musulmon hukmdorlar ham halol sanab qolgan.
• Islomga qaytish – bayrogʻimizga „Allohu akbar“ni yozib qoʻyish bilan emas, balki islomga qaytish – qalblarimizni „Allohu akbar“ga toʻldirish, uni amallarimizga turtki etish va hayotimiz hadafi qilish bilan boʻladi.
• Ayrim yoshlar „Islom taʼlimotlari“ daraxtini agʻdarishning uddasidan chiqishdi. Yaʼni, uning yengil shoxlarini ildiz yo tomirga va muhim asoslarini esa shamol bilan uzilib tushadigan barglarga aylantirib qoʻyishdi.
• Islomni amaldorlar himoya qilmaydilar. Islomni Allohning roziligini oshkora-yu yashirin koʻzlaydigan kishilargina qoʻriydilar.
• Islomga kalta oʻy va cheklangan qarash egalari tomonidan qattiq zulm qilingan. Bundaylar bilganini tan olib, bilmaganini inkor qilgan odamlardir.
• Firʼavn Musoning yerda buzgʻunchilik qilishidan xavfda edi!..
  Tuhmatlar toʻqishda va begunohlarga ayb taqashda mana shunday yoʻl tutiladi.
  Aytishlaricha, islomga chaqiruvchilar terrorist boʻlar ekan.
  Qarang-a!
  Agar ana shu „terrorist“lar hokimiyat egalariga: „Bizni oʻldiring! Biz bunga rozimiz. Faqat bitta shartimiz bor. Islom oʻz ummatiga hukm qiladi va har maydonda joriy boʻladi“, deyishsa, ular rozi boʻladilarmi?
  Hech qachon!!
  Chunki urush islomning oʻziga ochilgan!
• Inson huquqlari dinimizda tavhid kalimasini aytish bilanoq yuzaga kelgan. Biz Undan boshqaga ibodat qilinmaydigan, Undan boshqa qonun chiqarmaydigan va Undan boshqa hukm qilmaydigan Allohga iymon keltirgan paytimizda, aynan mana shu paytda, aqidaviy, siyosiy yoki ijtimoiy boʻlsin, hamma butparastliklar qulaydi.
• Hissiyotli daʼvatdan oldin oqilona fiqh boʻlishi lozim.
• Ellik yildan beri, atrofimda boʻlayotgan voqealarni tushuna boshlayotganimdan buyon shuni idrok qildimki, islomning yarmi oʻlik yo muzlatilgan va qolgan yarmiga yashashga yoki bir muddat harakatga ruxsat berilgan.
• Islomga Islom nomidan zulm qilishmoqda. Bu zulmni hokimiyatga xizmat qiladigan ulamolar hamda fahmsiz, toʻpolonchi va adashgan yoshlar amalga oshirishmoqda.
• Dushmanlar bizdan tirnoqlari kesilgan, qoziq tishlari sugʻurilgan, suyaklari chiqarib olingan, tili sugʻurilgan, oyoq-qoʻllari shol islomni istashadi!

Din haqida

• Bugunda musulmonlar shakliy dindorlik bilan mubtalolar. Din rasm-rusum va marosimlarga aylanganda qiymatini yoʻqotadi. Chunki din avvalo tirik qalb, uygʻoq vijdon va pokiza koʻngildir.
• Dinning vazifasi qoqilganni koʻrganda, uning oʻrnidan turishiga koʻmaklashishdir. Turtib, yoʻq qilishga harakat etish emas.

Dindorlik haqida

• Buzuq dindorlikning ofati shundaki, unda hidoyat gʻilofi ostida havoyi nafs yashiringan boʻladi.
• Ilmga qarshi, fikrga dushman va hayot bilan sharafli sulh kelishuvini rad etadigan har qanday dindorlik, yashovchanlikning barcha imkoniyatini boy bergan dindorlikdir.
• Tajribamdan koʻrdimki, shaklan dindorlik bilan, haqiqiy dindorlik oʻrtasidagi farq, qalb qattiqligi yoki yumshoqligida ekan.
• Ayrim kishilar sunnat yo salaflar haqida oʻylashsa, birinchi boʻlib miyalariga keladigan narsa kiyinish boʻladi. Rasululloh yo sahobalar doʻppi kiyishganmi, yo salla oʻrashganmi, shu va shunga oʻxshash ishlar haqida oʻylashadi. Din kalta ishton, uzun soqol yo mahdud fikrdan iborat emas. Balki u goʻzal siyrat va egasini oʻz prinsipiga koʻra hayot kechirishga undaydigan jurʼatdan iboratdir. Agar dinlar surat, libos va koʻrinishlarga aylansa, ruhini, qudratini va boshlangʻich nuqtasini yoʻqotadi.
• Islomiy sohada faoliyat yurgizib, dinlari gʻalabasi uchun gʻayrat qilayotgan, lekin qonlarida qadim boshboshdoqlik va buzgʻunchi jaholat viruslarini tashiyotgan odamlar haqida oʻylab koʻrib, ularning bir joyda depsinib turganlarini idrok qildim. Ular qadamlarini turgan joyidan uzolgan kunlari oldinga emas, ortga qarab yuradilar. Avvalgi xunuk magʻlubiyatlarimizga bundanam alamli va sharmandali magʻlubiyatlarni qoʻshib qoʻyadilar.
• Choʻloq dinsizlik oʻzib ketib, sogʻlom hidoyat ortda qolishi katta fojiadir. Bu holat hidoyat egalarining dangasa va sustkash ekani sabablidir.

Xotin-qizlar haqida

• „Uy bekasi“ lavozimini mensimaganlar, bu mansabning muhimligidan va ummatning axloqiy-ijtimoiy hoziri va kelajagiga kuchli taʼsiridan gʻaflatda boʻlgan johillardir. Uy toʻridagi bu mansab qiyinchiliklari, erkaklarning uy tashida duch keladigan mashaqqatlariga barobar keladi.
  Shariat ikki jinsni ham oʻzlariga loyiq va ustun tomonlariga yoʻllaydi. Baʼzi ayollarning favqulodda qobiliyatlari, bu xususiyatni yoʻqqa chiqarolmaydi.
• Ayolning qalbi va aqli qup-quruq boʻlsa, unda na maktab-u madrasa taʼlimi va yo masjid ibodati boʻlsa, biz kutayotgan tarbiya qayerdan keladi?!

Ummat, xalq, jamiyat va millat haqida

• Raiyatning buzilishi, hukmdorlarning buzilishi bilan boʻladi. Hukmdorlarning buzilishi esa, ulamolarning buzilishi bilan boʻladi. Agar yomon qozilar va yomon ulamolar boʻlmaganda, ularning tanbehidan qoʻrqib, yomon hukmdorlar ham kam boʻlardi.
• Uygʻonishlar tarixidan maʼlumki, aqliy uygʻonish doim siyosiy va ijtimoiy faoliyatlardan oldin turgan.
• Inson oʻziga topshirilgan mansabni, oʻzi va yaqinlariga manfaat keltirish maqsadida suiisteʼmol qilmasligi kerak, chunki mansab omonatdir. Umummulkidan semirish esa jinoyatdir. Maʼlumki hukumat va shirkatlar oʻz xizmatchilariga muayyan miqdor maosh berishadi. Qingʻir yoʻllar bilan uni koʻpaytirishga harakat qilish ayni harom mol topishdir.
• Maʼnaviy nochorlik moddiy nochorlikdan yomondir. Ahmoqlik va qoloqlikdan aziyat chekayotgan millat qadr-qimmatga loyiqmas va buyuk risolatni koʻtarishga qodir boʻlolmaydi.
• Diyorlarimizda dinsizlik, sarmastlik va zino erkinligini qattiq turib himoya qiladiganlar bor. Ammo iymon, iffat va fikriy uygʻoqlik haqida soʻzlansa, ularning yuzi tirishib-burishib ketadi.
  Magʻlubiyat va sharmandalikni bizga aynan ana shu uyatsizlar olib keladi.
• Biz uyimiz toʻrida bosqinga uchradik. Bosqin harbiy bosqin emas. Fikriy-aqidaviy.
  Endi magʻlubiyatimiz ogʻirligini boshqalarga yuklamaylik.
• Firʼavnlashuv ommaviy kasallik. Uning asosi haqni mensimaslik va odamlarni tahqirlash boʻladi. Koʻpincha u hokim, masʼul, artist va koʻcha supiruvchilarda uchraydi.
• Nima sababli ummat sportdagi magʻlubiyatlar uchun asabiylashadida, sivilizatsiya, sanoat va ijtimoiy maydonlardagi magʻlubiyati uchun bir tuki qimirlamaydi, shuni tushunmayman.
• Musulmon mamlakatlardagi fikriy tanazzul kishini azoblaydi. Boshqa oʻlkalardagi aqliy uygʻoqlik esa hayratlantiradi. Bu uygʻoqlik – islom shaʼnini ulugʻlagan fitrat sadosi ekani bizni yupantiradi.
  Musulmonlar qoloqligining birinchi sababi ana shu sogʻlom fitratni inkor qilish va u bilan yurishdan bosh tortishlaridir.
• Taʼkidlashdan charchamayman, ishlarning eng qiyini xalqlarni oʻzgartirish. Hukumatlarning oʻzgarishiga kelsak, agar xalqlar buni xohlasa, ular oʻzidan-oʻzi oʻzgaradi.
• Istibdod tarixi soʻzlaydiki, hukmron va sultonlar aqliy uygʻonishlardan siqilishadi. Ilm-u irfon yoyilishidan qoʻrquv his qilishadi.
• Agar musulmonlar oʻzlariga, Kitoblariga va paygʻambarlariga insof qilganlarida, solih salaflaridan chiroyli oʻrnak olganlarida va ulugʻ bobolari dunyo tanigan eng yuksak hazora (sivilizatsiya)ni uning ustiga qurgan yoʻlda yurganlarida edi, sharqu gʻarbdan boʻlgan dinsizlar Islomga tuhmatlar yoʻllashdan ojiz qolishardi.
  Lekin biz fahmda adashdik, amalda adashdik. Notoʻgʻri fahm va notoʻgʻri amal Alloh va Rasuli sollallohu alayxi va sallamning dushmanlarini bu dinni unda boʻlmagan sifatlar bilan tavsiflashga undadi.
• Firʼavn va imperatorlar ilohlik daʼvosini qilishgacha borishdi. Chunki avomning tafakkursiz xizmat qilishi ularni shunga yetakladi.
• Islom harbiy toʻntarish yoki ommaviy qoʻzgʻolondan keyin barpo boʻladi, deb oʻylaydigan yoshlar, maqsadlariga erishsalarda, islomni barpo qila olmaydilar.
  Chunki hurmatga loyiq davlat hurmatga loyiq jamiyatning farzandidir. Solih hukumat solih jamiyatning tabiiy natijasidir. Beadab va tuban xalqlarni esa oʻz probalaridan boʻlgan hokimlar boshqarishiga kelsak, Alloh taolo:
  "Shunday qilib, qilgan ishlariga binoan zolimlarni baʼzilarini baʼzilariga hukmron qilib qoʻyurmiz", degan. (Anʼom surasi, 129-oyat)
• Boylar qoʻllaridagi katta mol-davlatni oʻzlarigagina manfaatlanish uchun berilgan, deb oʻylashadi. Islom esa boylikni ijtimoiy vazifa oʻlaroq koʻradi. Unda jamiyatdagi turli toifalarning haqqi bor.
• Sanoqda dunyoning beshdan birini tashkil qiladigan ummatni maʼrifat maydonida qidirib topolmaysan. Ishlab chiqarish sohasida esa borligini sezmaysan. Zakiy xulq namunasida, foydali hamkorlikda, ehtiromga loyiq erkinlik va adolatda qoʻlin boʻm-boʻsh koʻrasan…
  Bu ummat nima bilan mashgʻul?!
  U madorsiz nazariyalarni bahs etish bilan, arzimas juzʼiy masalalarni tortishish bilan va zohiri dinu aslida esa havo boʻlgan boʻlinishlar bilan! Bularning hammasi uni gʻarq etgan.
  Buning samarasi oʻlaroq u hazoraviy, xulqiy va ijtimoiy tomondan zamin ahlining bashariy taraqqiyot narvonida oxiridadir…
• Lahvboshilarga uygʻoqlarni uxlatishga bor imkoniyat berilayotgan bir vaqtda, biz mudraganlarni uygʻotishdan man etilmoqdamiz
• Keyingi asrlar musulmonlarida boʻlgani kabi oʻz merosini boy bergan va erlarini nazarga ilmagan millat albatta xor boʻlgusi. Boy bergan va xor qilgan ishlari hosilini bugun yigʻayotganlar meni hech ajablantirmaydi.
• Ummatimiz buni unutib qoʻygan shekilli, bizning yer yuzida qolishga haqliligimiz, islomga mansublik va unga amal qilishimizga bogʻliq.
• Islom olamimizda hukmron muassasalar musulmonlarni soqol parvarishlash va tahorat hukmlarida choʻkib ketishini xohlashadi. Toinki odamlar oʻzlari tushib qolgan korrupsiya va zulm botqogʻini koʻrmasinlar.
• Ayni damda islomni rad etish oʻziga oʻzi suiqasd va barbod boʻlish yoʻlidir. Balki bu mustamlakachilikning koʻz quvonchidir.
• Alloh taolo Oʻzidan qoʻrqadigan, koʻzdan panada boʻlgan solih bandalarini sevadi. Ular koʻrinishmasa birov qidirmaydi, hozir boʻlishsa tanimaydi. Ularning qalblari qorongʻi burchakdan chiqib keladigan hidoyat chiroqlaridir. Ha, jimgina ishini qiladigan, shuhrat va mansabga qoʻl siltagan va ishlarning poʻstlogʻi qolib, meva-urugʻi bilan mashgʻul boʻlgan hamda qalblari Allohga bogʻlangan bu kishilarni Alloh sevadi. Ummatimiz oʻziga rizq ham, nusrat ham ular tufayli keladigan bu muborak sinfga qanchalar muhtoj!
• To mamlakat boshqaruvini oʻzi uchun ishlaydigan, qilichi bilan uradigan va uning aqli bilan tafakkur qiladigan kishilarga topshirmagunicha, mustamlakachilar biror mamlakatni tark etmagan va qoʻshinini olib chiqmagan.
• Ummatimiz aqlli kishilarga rosa boy. Lekin islom ummatichalik oqillari oldiga toʻsiq qoʻyadigan millatni koʻrmadim. Bizda haqiqatni koʻra olganning fikri emas, gapdon vaysaqining gapi oʻtadi. Gʻalaba qoʻlida qamchisi borniki boʻladi, dalil keltirganniki emas. Yoʻlni boʻshatish uchun tentaklar daholarni doimo quvib soladilar.

Taʼlim va tarbiya haqida

• Taʼlim va tarbiya yonma-yon boʻlmaguncha ummatimiz uygʻonishi maholdir.
• Bekorchilik bagʻrida minglarcha razolat tugʻiladi.
• Goʻzal xulqni jamiyatda umumiy taʼlim bilan yoki amr va nahiy bilan shakllantirib boʻlmaydi. Nafslarni fazilatlarga oʻrgatish uchun muallimning: „Bunday qil, yo unday qilma!“ degan soʻzlari kifoya qilmaydi. Samarali odob uzoq tarbiyaga muhtoj va davomli harakatni talab etadi.
• Qohirada tibbiyot fakultetiga oʻqishga kirmoqchi boʻlgan bir tolibi ilmni koʻrdim. U uzun koʻylak va qalpoq kiyib olgandi. Undan: „Bu notabiiylik nechun?“ deb soʻradim. U: „Men ajnabiy kiyimlar kiyib, kofirlarga taqlid qilmayman“ deya javob berdi. Men aytdim: „man etilgan taqlid – shaxsiyat inqirozida va boshqalarga ruhiy-fikriy taqlidni eʼlon qilishda yashirindir. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam ham rumiy (ajnabiy) jubba (yengi uzun ustki kiyim) kiyganlar. Uning yenglari tor boʻlgan. Tahorat oladigan paytlarida qoʻllarini uning tagidan chiqarib olardilar“.
  Lekin esipast bu tolib oʻqishni tashlab ketib qoldi.
• Axloqning oʻz hikoyasi bor, bundan bexabar qolib boʻlmaydi. Axloq Alloh taoloni yaxshi tanigandan yoki tavhid aqidasida rost turgandan ham paydo boʻladi. Ammo bunday axloqni xosda ham, avomda ham izlab topolmayapman.
  Odamlardan qoʻrqib Allohdan qoʻrqmaydigan, odamlarni rozi etib Allohni rozi etmaydigan va odamlarga tavakkul qilib Allohga tavakkul qilmaydigan bu maxluqni musulmon, deb sifatlasa boʻladimi?
  Nifoqni mahv qiladigan, botinni tozalaydigan va amal, ham holatni tartibga soladigan xulqlar bor. Bu haqda buyuk paygʻambar sollallohu alayhi va sallam: „Men goʻzal xulqlarni kamolga yetkazish uchun yuborildim“, deya ogohlantirganlar. Bu zot nifoq belgisi deya yolgʻon, vaʼdaga xilof, omonatga xiyonat, kelishuvlarni buzish va xusumatda buzuqlikni sanaganlar.
  Boshqa jamiyatlar rostlik, omonatdorlik, vafodorlik va oliyjanoblikka bizdan koʻra eʼtiborliroq ekanini bilgan musulmon nima deya oladi?
  Turli mamlakatlardagi koʻpgina shahar va qishloqlar pokizaligini koʻrdim. Piyoda va haydovchilar oʻrtasidagi qatʼiy nizomga guvoh boʻldim.
  Oʻz yurtimga birrov nazar solib gʻamga gʻarq boʻldim. Ishchilar malakani yoqtirmasligi, amaldorlar ommaga xizmat qilishni xushlamasligini koʻryapman.
  Bizga nima boʻldi, tushunmayman. Biz oʻlyapmiz va oʻzimiz bilan dinimizni ham oʻldiryapmiz!
• Chala ilm insonni kufrga yetaklaydi. Ammo tugal ilm esa insonni aniq iymonga boshlaydi.
• Kundan kunga bir haqiqatni koʻproq his qilmoqdaman:
  Islomning zakovatga boʻlgan ehtiyoji ixlosga boʻlgan ehtiyojidan kam emas!
• Islom ibodatlari mavhum marosimlar emas. Balki ular insonga axloqni oʻrgatadigan mashqlardir.
• Insonga koʻngil va tana pokizaligini taʼlim berolmagan namoz yo roʻzaning qanchalik qiymati bor?!
• Islomda hukmronlik nizomi „Sizlarning yaxshingiz boʻlmaganim holda sizlarga hokim qilindim (bu Allohning marhamati)“ xulqidan boshlanadi.
• Turmush „hayvoniy mahsulot“ni koʻpaytirish uchun qoʻshilish emas! Balki islomda oila – „hayot va fazilat“ bilan „iymon va bunyodkorlik“ning barobar davom etishidir.
  Undan maqsad „yeyish, ichish va rohatlanishni doʻndiradigan avlodni yetishtirish“ emas. Balki gʻoya „borliq risolatini yuzaga chiqaradigan avlodni tarbiyalash“dir. Bunda ota-ona fikri va qalbi sogʻlom hamda yoʻli va gʻoyasi sharafli zurriyotni tarbiyalashda hamkorlik qiladi.
• Diniy fikrni yangilash quyidagilarni talab qiladi:
  — Yetuk aql;
  — Pokiza qalb;
  — Tarix xatolari va avlodlar toyilishlarini koʻra bilish;
  — Oddiy Qurʼonxon emas, Kitob olimlaridan boʻlish;
  — Shunchaki roviy emas, rivoyatlar mutaxassislaridan boʻlish;
  — Taqlidchi emas, islom faqihlaridan boʻlish;
  — Joriy urf-odatlar quli va yengil (asl manbada sassiq, deyilgan) izlanishlar egasi emas, balki tarbiya va taʼlimning ustalari boʻlish.

Iqtisod va sanoat haqida

• Agar musulmon Islom kelajagi undan talab etadigan ilmiy va iqtisodiy faoliyatni unutgan holda, Kaʼba oldida umrbod ibodat bilan mashgʻul boʻlsa ham, bu ishi uni Alloh oldida hech narsadan behojat qilolmaydi.
  Zero, zavodlar qurish masjidlar qurish bilan barobardir!
• Allohga dalada ibodat qilish (niyatni toʻgʻirlab, dalada mehnat qilish ibodat deb atalmoqda), mehrobda ibodat qilish kabidir. Zavodda ibodat qilish, saʼy va tavof(haj amallari)dagi ibodatga oʻxshashdir.
• Bir kishi shayx Muhammad Gʻazzoliydan:
  — "Soatni oʻng qoʻlga taqish kerakmi, yo chap qoʻlgami?" deb soʻradi. U kishi shunday javob qildi::
  — "Uni oʻzing yasagin-da, xohlasang oyogʻingga taq!".
• „Hadid“ surasining sohibi boʻlgan ummat hadid(temir)ni ishlata bilmaydi (yaʼni ogʻir sanoatni rivojlantira olmaydi).

Insoniylik va bagʻrikenglik haqida

• Kitobiyya ayol bilan bir tom ostida yashashni halol qilgan islom, barchaning bir vatan ichra yashashiga mone boʻlishi mumkin emas!
• Agar Misrdagi islom davlati masihiyga islom nomidan zulm qiladigan boʻlsa, men islom davlatining zulmiga qarshi kurashda ana shu masihiy tomonida turaman.
• Buyuklik alomatlaridan biri, birov bilan fikrlashda muxolif va qarorlariga qarshi boʻlishing mumkin. Lekin shu bilan birga koʻngling bilan uni quchishing va unga hech qanday holda ham ozor bermasligingdir.
• Agar insonning vijdoni oʻlib, haqni inkor etsa, uning Qurʼon yodlagani va Sunnat oʻrgangani aslo foyda bermaydi.

Kitoblaridagi iqtiboslar

"Qurʼoni karimning besh mehvari" kitobidan

• Dinga mansublar ichida ulardan uzoq boʻlish yoki qochish lozim boʻlgan kishilar bor. Chunki ular oʻzlariga mahliyo kishilar boʻlib, xususan adashgan yoki kamchiligi borlarni mensimay, ularga yuqoridan qarashadi. Ularni masxaralasa goʻyo savob oladiganday, tilini uzun qiladi. Ularning aybini ochganidan yoki azobga giriftorligidan xursand boʻlganday, tuhmatlar toʻqiydi!!
  Bu xil dindorlik egasiga ham, odamlarga ham balodir. Qotgan qalb egalari qanchalik ilmda chuqur boʻlsalar ham vaznlari yoʻq kishilardir. Qadimdan dinlar bagʻritosh kaslardan ziyon koʻrgan. Bundaylar xastani davolamaydilar, balki sogʻlomni oʻldiradilar. Yomon soʻz ayta oladilar, ammo yaxshi ish qila olmaydilar.
  Biz bu gaplarimiz bilan jinoyatchini himoya qilmoqchi yoki adashganni toʻgʻri demoqchi emasmiz. Balki insonga qarshi shaytonga yordam berishni yoki qadami toyib ketganga qarshi iblisni qurollantirmoqni istamaymiz. Zero adashgan yo toyganni qoʻlidan tutsak, toʻgʻri yoʻlga oʻzi tushib oladi.

"Achchiq haqiqat" kitobidan

• Daʼvat yoʻlida men yoʻliqqan ofatlardan biri – hamma narsaga jununlarcha harom hukmini berishga ragʻbati bor kishilardir. Agar ularning havoni harom qilishga imkonlari boʻlganda, odamlar bilan boʻgʻilib oʻlsalar ham, shunday fatvo chiqarishgan boʻlardi. Ular islomni keng olamning tor bir burchida oʻz anʼana va marosimlari bilan biqiq yashaydigan risolat, deb tasavvur qilishadi. Olamga eltadiganlari, tabiati qanday boʻlishidan qatʼiy nazar, hamma narsani man etishdir. Muhimi, bu biqiq burchak oʻz egalariga tegishli boʻlsa bas. Bunday fikr egalari xarob bir uyga qorovul boʻlishdan boshqasiga yaramaydilar. Ammo ularning bagʻrini yurtlar va zamonlarga ochadigan, nafslardagi Allohning fitratiga labbay deydigan va sharq-u gʻarbdagi erkak-u ayolni teng tushuna oladigan olamshumul din daʼvatchilari boʻlishlari esa maholdir.
• Agar din goʻzal xulq, ochiq yuzlik, oliyjanoblik, yaxshi qoʻshnichilik va jozibali koʻrinish boʻlmasa, yana nima?
  Bundan ham oldin din Allohga muhtojlik, Uning huzurida doimiy xokisorlik, keng rahmatidan umidvorlik va diyorlar-u bandalarga umumiy ezgulik istash boʻlmasa, yana nima u?!
• Esimda, yosh bir yigit gʻazabnok ohangda shunday degandi:
  —Siz soqolini qirtishlagan tolib va ochiq-sochiq yurgan tolibalar oʻrtasida oʻtirasiz. Odamlar sizni gʻazablangan emas, doim kulib yurgan holda koʻrishadi. Shunday holatda ekansiz, sizni tanqid qilgan va yomon koʻrgan kishilarga uzringiz bordir?!
  Men aytdim:
  — Xoʻmrayish daʼvatchilarning xususiyatlaridan ekanini bilmayman. Men avvalo odamlarga islomning aqida va axloqdagi alifbolarini anglataman. Agar urugʻ toʻgʻri ekilsa meva oʻz vaqtida yetiladi. Agar odamlar Robbilarini tanishsa va Unga „eshitdim va itoat etdim“ asosiga koʻra bogʻlanishsa, ularda sen talab qilgan, balki undan-da koʻproq narsa roʻyobga chiqadi.
  Ammo meni yomon koʻrishlari masalasiga kelsak, nima deyishni ham bilmayman. Lekin Allohga hamd aytamanki, U meni mukammal satr qildi, mendan biror narsaga (sharmandagarchilikka) imkon bermadi.
  Siz oʻzingizni (nafsingizni) xursand qilish uchun xalqni sharmanda etishga qiziqasiz. Bu qiziqish esa oʻzingiz odamlarni ayblayotgan gunohlardan ham koʻra chirkinroq darddir.
  Ey oʻgʻlim, sen bu hunaring bilan boshqalardan koʻra yomonroq boʻlmasang deb qoʻrqaman.
  Zero, qalbi siniq gunohkor kishi, bandalarga katta ketadigan voizdan koʻra sharafliroqdir.
• Qalb qotishi va gʻolib gʻurur Allohning gʻazabiga va toʻgʻri yoʻldan uzoqda ekanlikka dalolat qiladi. Kishi kir borligʻi va xunuk botini ustiga zohiriy taqvo libosini kiyib olishi qiyin ish emas.
• Agar kishidagi aqliy masofani yuz metr deb olsak, uning toʻqson metrini tortishuv masalalari egallab olishi nimani anglatadi? Shundan keyin ham iymon qarorlari va isloh maydonlari uchun nimalar qoladi?
  Lekin baʼzi odamlar fitna qoʻzgʻovchi boʻladi. Chunki ularning buzishga boʻlgan ragʻbatlari qurishga boʻlganidan tezkor boʻladi. Tortishuvga boʻlgan qiziqishlari sokin amaldan koʻra muhimroq boʻladi. Bu qadar bulut ichra ular Allohning roziligini koʻradilar, deb oʻylamayman.

"Qurʼon bilan qanday muomala qilamiz?" kitobidan

• Fiqhiy juzʼiyyotlarga ummatimizdek koʻp vaqt ketkazgan millatni bilmayman. Masalan tahoratni olaylik. Uni oʻrganishga ikki daqiqa vaqt yetadi. Vaholanki u toʻgʻrida yuzlarcha sahifalar, kitoblar, balki-da jildlar qoralangan va mazhablar ixtilofi bayon qilingan. Bu juda ajib holat. Hatto men bu ilmni „Tahoratni (jarrohlik yoʻli bilan) yorib koʻrish ilmi“ deb atayman.
  Shubha yoʻqki, kichik juzʼiy masalalarning bunchalik katta maydonni egallashi asl va katta masalalar hisobiga boʻladi.
• Tahoratni uch oy bahs qilish oʻrniga, masalan quyidagi mavzularni oʻrgansak boʻlmaydimi? Od qavmi nega halok boʻldi? Samudchi? Bugungi jamiyat Od va Samud jamiyatiga oʻxshaydimi? Bani Isroilda sodir boʻlgan inqiroz nima edi? (Dindagi) haqiqatlar shakllarga qachon aylanayozdi? Din ilohiy mansublik va ruhiy tozalanish boʻlishi oʻrniga qanday qilib tarixiy mansublikka evrildi?
  Bu savollarning hammasini Qurʼoniy qissalar manzarasida oʻrgansa boʻlardi. Lekin biz bu jihatni batamom eʼtiborsiz qoldirdik. Ulardan, koinot haqidagi oyatlardan uzoqlashganimiz kabi yiroqlarga ketib qoldik. Shundan aqllar oʻtmaslashdi, fikrlar xiralashdi.
• Hozirda sodir boʻlayotgan ishlardan koʻra mazhabga taqlid qilish yaxshiroq. Ular yo muhtaram ilmiy vazni yoki hurmatga loyiq fitriy isteʼdodi yoʻq kishilarning bolalarcha ishi boʻlmoqda. Ularning bor imkonlari jurʼatda va bir nav avantyurada koʻrinmoqda xolos. Keladilar-da imomlarga hujum qiladilar va butkul tarixga loy chaplaydilar. Buni oʻzlari mansub bilgan bekorchi bir gap tufayli qiladilar. Ularning daʼvosi qanchalik ergashish va iqtido haqida boʻlmasin, haqiqatda bu ishlari bir nav goʻdaklikdir. Tobeinlar bunday qilishmagan. Mening tushunishimcha, salaflik Abu Bakr va Umar roziyallohu anhumolarga murojaat qilishim va ular yetib borgan ufqlarga boqishimdir.

"Islom va harakatsiz quvvatlar" kitobidan

• Asl musulmon mutafakkir mantiqiga koʻra ayta olaman:
  Bugʻ kuchini kashf qilib, aqlini suvning qaynashi orti va uning suyuqlikdan gazga aylanuvchi quvvatini oʻrganishga bagʻishlagan ingliz olimi, bu ishi bilan „Allohning sifati zotining aynimi? Yoki zotidan oʻzgami? Yoki ayni ham, oʻzga ham emasmi?“ degan masalani oʻrgangan musulmon olimdan koʻra islom fitratiga yaqinroqdir.
  Chunki musulmon olimi bu harakati bilan musulmonlarni firqalarga boʻlib tashlaydigan va aql bilan emas, aqldan ozish bilan natijalanadigan xizmatni amalga oshirdi.
  Chunki inson oliy malakasining tabiiy sohasi koinot haqida izlanishdir. Bu izlanishning natijalari esa quyidagicha boʻladi:
  — Allohga iymon paydo boʻladi.
  — Aqllar Uning buyukligining yana bir jihatidan bahra oladi.
  "Gʻaybiy mujodalar"da ochilgan barcha maydonlar esa bizning aqliy quvvatimizni insofsizlarcha yakson etmoqda.
  Inson aqlini ufqlarda kezishdan va yeru osmondagi oliy qudrat kengliklari bilan doʻstlashishdan man etadigan sunʼiy toʻsiqlarni jaholat va zalolatgina paydo qiladi. Islom esa bunday ishlardan pokdir!
• Jism qon saratoniga chalinsa, oq va qizil hujayralar oʻrtasida ayovsiz jang boshlanib, jismni tezda qabr yoʻliga olib boradi.
  Qachonki, ummat tafriqalanish kasaliga mubtalo boʻlsa, uning ziyoni ummat boshiga tushib, borliq halokatga yuz tutadi.
  Shubha yoʻqki, Allohning huzurida eng ulugʻ qurbatlardan biri musulmonlarni ushbu halokatdan chetlatish va yakka shaxslar va jamoalarni bir-biriga yaqinlashtirmoqdir. Ularning oʻrtasini isloh qilmoq zarur. Toki buyuk maqsadlariga yetsinlar va olamlarga islom risolatini yoysinlar.

"Tuhmatga yo‘liqqan islom" kitobidan

• Odamlarga faqirlikni targʻib etadigan yoki arzimas tirikchilikka qanoat qilishga undaydigan yoki hayotdagi xorlikka koʻndiradigan yoxud yoʻqsillikka sabr etishga va pastlikka rozi boʻlishga chaqiradigan daʼvat fojir daʼvatdir.
  Bunday daʼvat bilan ijtimoiy zulmga yoʻl ochishni va zahmatkash ommani shaxs yoki shaxslar xizmatida ezishni iroda qilinadi.
  Hammasidan avval, bu islomga yolgʻon toʻqish va Allohga tuhmat qilishdir.

"Islom va iqtisodiy holatimiz" kitobidan

• Sharqning musulmon xalqlari islomni tushunishidan oldin va islom azizligini kutishidan avval, uning moddiy va maʼnaviy darajasini koʻtarilishiga, yaʼni insoniyligini isloh qilinishiga qattiq mehnatni taqozo etadi.
  Bir necha tajribadan keyin amin boʻldimki, bechorahol tabaqa oʻrtasida buyuk eʼtiqodlar, solih amallar va fozil xulqlar urugʻini ekishga men munosib vaziyat topa olmas ekanman. Chunki insonning qorni och ekan, uning qalbini hidoyatga toʻldirish yoki jismi yalangʻoch ekan, unga taqvo libosini kiydirish juda ham qiyin masala.
  U inson oʻlaroq, belini koʻtarib turishiga imkon beradigan ehtiyojlari toʻgʻrisida koʻngli xotirjam boʻlishi kerak. Belini tuta olgandagina, u ruhiyatida iymon asoslarini tutib tura oladi.
  Agar biz razolat, maʼsiyat va jinoyatga qarshi din nomidan haqiqatda kurashmoqchi boʻlsak, yoki odamlarni Rabbil-olamiyn sari hidoyatini chin istasak, unda keng iqtisodiy hozirlik, shomil maishiy islohotlar qilishimiz kerak.

"Islom va siyosiy istibdod" kitobidan

• Islom va istibdod bir-biri bilan yoʻli tutashmaydigan zidlardan sanaladi. Din taʼlimotlari odamlarni yakka Rabbilari ibodatiga eltadi. Istibdod marosimlari esa ularni koʻr-koʻrona siyosiy butparastlikka qaytaradi.

"Islomiy hayot yo‘lidagi muammolar" kitobidan

• Mening fikrimcha, musulmonlardagi fikriy falajlikning dastlabki sabablaridan biri siyosiy istibdod-diktaturadir. Chunki inson doimiy nazoratda ekanini, zulm kaltagi boshi uzra aylanib, hayotiga nuqta qoʻyilishi mumkinligini va gardaniga musht tushib, hurmati poymol qilinishini, hamda qoʻliga kishan solinib, ahli va farzandidan xabar kelmaydigan qamoqlarga tashlanishini bilib, qoʻrqib yashashi va yana oʻz yoʻlida davom etishi oson ish emas.
  Insonning ruhiy xotirjamlikka ehtiyoji taomga boʻlgan ehtiyoji kabidir.
  Makkani insho etishdan biroz oldin Ibrohim alayhissalom insonning ham moddiy va ham maʼnaviy huquqlarini barobar qiymatlab, shunday duo qildilar:
  "Ibrohimning: „Robbim, buni omonlik yurti qilgin va ahlidan Allohga va qiyomat kuniga iymon keltirganlarini mevalar ila rizqlantirgin“, deganini esla". („Baqara“ surasi, 126-oyat)
  Odamlarni kaltaklashga buyurilgan askar, poyabzali ostida dunyodagi eng katta miya ezgʻilanayotganiga parvo qilmaydi. Chunki u miya bilan miyaning farqiga bormaydi. Faqat buyruqni bajarishnigina biladi. Qisqasi, jabbor-zolimning qoʻlidagi bashariy asbobdir.
  Qurʼoni karim firʼavnlar siyosatini (yaʼni, istibdodni) tavsiflagan paytda buyuruvchi va bajaruvchilarni bir yoʻlda deya taʼriflaydi:
  "Albatta, Firʼavn, Homon va ikkovlarining askarlari xatokorlardan boʻlgan edilar". („Qosos“ surasi, 8-oyat)

"Hayotingni yangidan boshla" kitobidan

• Kishining umri qanday oʻgʻirlanishini bilasizmi?
  Ertani kutib bugunini xavotirla oʻtkazadi. Ajali yetguncha har qanday ezgulikdan qoʻli boʻsh holda shunday yashaydi.
  Hayotingizni gʻayb tugʻadigan narsalar orzusiga bogʻlamang. Chunki bu orzu hech qachon yaxshilik keltirmaydi.
• Taʼlim olish va taʼlim berish islomning ruhidir. Uning javhariga baqo va kelajagiga kafolat faqat ular bilandir.
  Islom nazarida odamlar ikki kishidan biri boʻlishi kerak: haq yoʻlni izlagan taʼlim oluvchi yoki qoʻshimchani istagan olim. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam aytadilar:
  "Olim va taʼlim oluvchi yaxshilikda sherikdir. Boshqa odamlarda esa yaxshilik yoʻqdir". (Ibn Mojja rivoyati)
• Soʻrovchi yaxshilik haqida soʻraganida islom Paygʻambari: „Qalbingdan soʻra…“, deb, bu javobni qon toʻkishni halol biladigan va huquqlarga suiqasd qiladigan jinoyatchiga hadya oʻlaroq taqdim etmadilar. Qalblari gunohi kabiralarni bemalol sigʻdiradiganlar qanchalar bisyor!
  Bu ezgu javobni u zot sagʻira gunohdan ham seskanadigan, fitrati sogʻlom, javhari shaffof va ezgulik oshiqiga aytganlar.
  Paygʻambari karim bu odamni savol berish va fatvo kutish mashaqqatidan xalos etmoqni istaganlar, qachon ishlar oldida ishtibohli boʻlganda qalbiga boqishiga hamda muftiylar fatvo bersa-da, uning (qalbining) javobidan xotirjam boʻlishini xohlaganlar.

"Shu yerdan bilamiz" kitobidan

• Va nihoyat musulmonlar uygʻona boshlaganlarida, hamda aqida va shariatlarida islomga qaytishga qaror qilganlarida haqiqatning boshidan emas, etagidan torta boshladilar. Usul-asoslar qolib, furuʼ-shoxchalarni talab qildilar. Holatni tubdan oʻzgartirishni unutib, qasos va hadlarni tatbiq qilishga chaqirdilar.

"Musulmonlar o‘rtasida madaniy birlik dasturi" kitobidan.

• Mazhabiy taassubning ikkinchi ofati – niyatning yaxshi emasligi. Yoki insoniy tabiat ortida yashirin ruhiy xastaliklarning mavjudligi.
  Insonga gohida taniqli va ustun boʻlish ofati yoki shafqatsizlik va hukmini oʻtkazish razolati gʻolib keladi.
  Qurʼon majlisida edim. Qori tilovatni „Sodaqallohul Aziym“ bilan tugatdi. Shunda oʻtirganlardan biri xuddi chayon chaqib olgandek oʻrnidan sakrab turdi va: „Bu bidʼat“ deya oʻshqirdi. Unga dedim: "Sen bilan uning bidʼat yoki bidʼat emasligi haqida bahslashmayman. Lekin: „Goʻyo boshingga tosh tushib ketgandek, bu qoʻrquv nechun?“ deya soʻrayman. Ish bunaqa vahima bilan toʻgʻrilanmaydi. Oʻtir joyingga!".
  Qohira masjidlaridan birida yoshi qaytib qolgan kishi boshyalang namoz oʻqiyotgan talabalarni urayozganini koʻrdim. Uning qoʻlidan ushladim va zoʻrgʻa bosh avrat emasligini, ularning namozlari sahih ekanini va uslubi notoʻgʻriligini tushuntirdim. Gapimga qoniqmagan holda, lekin iloji yoʻqligidan, u joyni tark etdi.
  Bu toifa odamlar risolat sohibi goʻzalliklarini tom qilish uchun kelgan axloqlar bilan nafsini poklamagan boʻladi. Ularning nazdida ibodatning surati qoʻpol qalb va bepoyon nafsning gʻilofidir.
  Ular toʻlib-toshib zahrini sochish uchun ixtilofli masalalardan rohatlanadi. Ularning ishi zohirda din uchun gʻazab, ammo haqiqatda esa xasta tabiat va noqis, balki yoʻq tarbiyadan nafas olishdir.

"Musulmon axloqi" kitobidan

• Oʻziga topshirilgan vazifasida Allohning (shariatining) chegaralarini rioya qilgan va zimmasidagi burchga xiyonat qilmagan kishi, Allohning huzurida diniga nusrat beradigan va Kalimasini oliy qiladigan mujohidlardandir. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam aytdilar:
  "Amaldor amalga minganda haqini olib, haqini bersa, to uyiga qaytguncha Allohning yoʻlidagi mujohid kabi boʻladi". (Tabaroniy rivoyati)
• Zaif kishi joriy urf-odatga qul boʻlib oladi va uning ishlarida anʼanalar hukmronlik qiladi. Garchi bu xatolari uni dunyo va oxirat qiyinchiliklariga duchor etsada.
  Odamlar xursandchilik va motamlarida turli bidʼatlarni paydo etib olishgan. Din haqiqatlarini tutishdan koʻra ular ana shu bidʼatlar girdobida qolishni afzal bilishadi.

"Daʼvatchining g‘amlari" kitobidan

• Kichiklar doim doim kichik masalalarni qoʻzgʻab yuradilar. Namozda qoʻlni kindikdan pastga qoʻyadimi yo koʻkrakning tepasigami, deganga oʻxshash. Qoʻlni namozda ushlashni juda muhim hisoblayotgan va bu masala Chadda oʻldirilgan oʻn minglab musulmondan koʻra uni qattiq bezovta qilayotgan kishini koʻrsang… bilgilki, sen nasli buzilgan maxluqning oldida turgan boʻlasan.
  U maxluq yo Allohning diniga iymon keltirmagan, yo odamlarning dunyosiga.
  Dindorlarning bu toifasi yer va osmonga juda ogʻir yuk boʻladi.
  Mana shunday nogiron kishiga tizginini topshirgan millat esa oʻzini qassobga topshirgan boʻladi. Oʻn beshinchi asrda din toʻgʻrisida bunday ahmoqlarning gap sotishidan Allohning dini yuksak va sharafliroqdir.

"Yo‘l bu yerdan boshlanadi" kitobidan

• Afrikaning fransuz va ingliz tilli oʻlkalarini kuzatdim. Mustamlakachilik qanchalik ildiz otganiga guvoh boʻldim. Garchi qoʻshinlari u zaminlardan chekingan boʻlsada, mustamlakachilar oʻzining uzoqroq qolishi kafolatini qanday mustahkamlaganini koʻrdim.
  Ha, ular zaminni tark etishgan. Lekin yerli aholining ruhiyatini egallab olishgan, ularni oʻzlarining moddiy va maʼnaviy meroslariga chambarchas bogʻlab bilishgan. Aholi endi ularga yukinadi va ularga suyanadi.
  Ular avvalo oʻz tillarini idoralararo yozishmalar tiliga va maorifning barcha bosqichlarida taʼlim tiliga aylantirishdi. Uni uylar va koʻchadagi eʼtiborga molik soʻzlashuv tili darajasiga olib chiqishdi. Toʻgʻri, boshida bir muddat mahalliy tillar bilan murosa qilishdi. Lekin arab tiliga boʻlgan nafratlarini aslo yashirishmadi. Har qanday toʻplantida uning haqqiga tajovuz qilishdi. Arab tilli kishilarni qasddan orqaga oʻtkazishdi. Garchi musulmonlar aholining oʻndan toʻqqizini tashkil etishgan boʻlsa ham. Shu sabab fransuzcha Senegal tiliga va inglizcha Nigeriya tiliga aylandi. Ammo Qurʼon tili boʻlsa, eʼtiborsiz va nochor ahvolda qoldirildi!!
  Bu holat sababli, mazkur oʻlkalarda musulmonlar, arab tilida yozilgan islomiy meroslaridan uzilib qolishdi.
  Agar ular islomdan biror narsa oʻqimoqchi va oʻrganmoqchi boʻlishsa, mustashriq yo missionerlar ikki til; inglizcha yo fransuzchada yozgan yolgʻonlari orqali oʻrganishdi. Kelajak avlodni biz qanchalar qoʻldan berdik!!!

"Ayollar muammosi: qotib qolgan va chetdan kirgan urf-odatlar o‘rtasida" kitobidan

• Osiyo tomon yuzlansak, oʻsha-oʻsha xastalik va ayni natijani koʻramiz. Musulmonlarning aksarini tashkil qiladigan ajamlar (arab boʻlmaganlar) hanafiy yo shofeiy mazhabiga ergashadilar. Oʻzlarini ahli hadis deb nomlab olgan anavilar boʻlsa, bu buyuk ikki imomga til tekkizishdan huzur qiladilar. Shu sababli boʻlinish va fitnalar qoʻzgʻaladi. Bunday ilmiy va xulqiy boshboshdoqlikdan dinimizning kelajagini yoʻqqa chiqaramizMen Sunnat bayrogʻini koʻtargan kishilarga nasihat qilaman:
  Oʻzingiz va ummatingiz toʻgʻrisida Allohdan qoʻrqing! Jamlash kerak, boʻlish emas! Islomning yoʻliga toʻsiqlar qoʻyish oʻrniga, uning qaytishi uchun yoʻl ochish lozim. Musulmonlar jamoasi asrlardan beri yashab, fiqhiy ixtiloflar nima ekanini bilib olgan. Uni shishirish va boʻrttirish shart emas!

"Dardlar va davolar" kitobidan

• Biz musulmonlar tabiiy ilmlardagi qoloqligimiz uchun hali juda ogʻir hisobga tutilamiz. Inson namoz oʻqishi uchun yer yuzida bir metrga bir metr (1 kv.m) joy kifoya qilishi mumkin. Ammo ana shu kichikkina masjidni dushmandan himoya qilish uchun u Yerdan Mirrixgacha, balki Quyoshgacha choʻzilgan bilim-maʼrifatga ega boʻlishi lozim.
• Hamma narsani, ignadan tortib raketagacha import qiladigan millat hech qachon gʻolib boʻlmaydi. Import qilish garchi sabablarni ushlashdan hisoblansada, bu noqis ushlash hisoblanadi. Chunki siz oʻzgaga boʻyiningizni topshirdingiz.
  Qurol-aslahasini oʻzi yasamagan millat uni ishlatish erkiga ega boʻlmaydi.