Oraziy (taxallusi; asl ismi: Alixon Mullaoxun oʻgʻli; 1867-yil, Namangan – 1942-yil) – shoir, oʻqituvchi va kotib.

Oraziy
Vikipediyadagi maqola



  • Aduvdin doʻstlikni tutma umid,
    Ki, boʻlmas jam’ hargiz oʻt bilan suv[1].
  • Agarchi koʻrsatsa lutfu niyoz,
    Kin ahliga takya qilmoq yomon,
    Inonmoq ziyondur, ziyondur, ziyon[1].
  • Ayda mustahkam ishingni ey ulugʻ oʻgʻul,
    Har na kim hikmat eli der ayla qabul[1].
  • Bilsang, topsang ilojin, boʻlmagil nodonga doʻst,
    Ittifoq boʻlsang, izhor etmagil asrordin[1].
  • Birovkim uzni bilmas, bilguvchi yoʻl boshlasa yurmas.
    Sovurgʻon, pir urgon jumla nodonlikdan avlodur[1].
  • Bizni xorlikka solgan, begumon bildik – bilimsizlik
    Degaymiz ong uchun, oh, ongsizlik – bilimsizlik.
    Demoqchiman ilm, odob tugsin, fazl oʻlib nomi,
    Oʻshandogʻ bir oʻgʻildin lazzat olsin bu jahon komi,
    Bilim shundogʻ boʻlganda, yer yuzida qolmasin omi,
    Boʻlur ul onda inson bir-biriga lutf-ehsonlik[1].
  • Bu jahonga kelding ey tan, boʻlmagil andishasiz,
    Barkamol koʻklab turolmaydi daraxti reshasiz.
    Ayla islohi hayoting, fikr etib odob qil,
    Qilmagʻil umringni zoye dangasa, nobop ila[1].
  • Boʻlmoq kerak hamisha insonda toza gʻayrat,
    Qoʻl ushlashib ish ishlang bir-biringga bomuhabbat[1].
  • Doʻst shunday kishiki, u hech qachon oʻz doʻstidan narsasini ayamaydi. Mol uchun xasis va baxil boʻlgan kishidan doʻstlik kutib boʻlmaydi[1].
  • Har kimsaning makoni oʻlsa sahro,
    Quruq choʻpdek qurutgusi harorat[1].
  • Har kishikim zulmdan xanjar chekar,
    Dahr oʻzining oni birla bosh kesar[1].
  • Har yerda rasm mehru vafo koʻproq oʻlgʻusi,
    Jamiyatda huzuru safo koʻproq oʻlgʻusi[1].
  • Hasmi donoki, ofati jondur,
    Yaxshiroq doʻstdinki, nodondur[1].
  • Hunar bir boʻlub yopmish ayb,
    Qilur doʻst ul bir hunarga nazar[1].
  • Husnu suratga boqib oshifta boʻlma, ey koʻngul,
    Aqli boʻlmay hur tal’at boʻlsa ham darkor emas[1].
  • Hushyor shunday odamki, qoʻlida borini diqqat bilan saqlaydi. Bugungi ishni ertaga qoldirmaydi[1].
  • Istasangkim boʻlgʻosen, ey dil, nekoʻ,
    Boʻl hamisha rost koru, rost xoʻ[1].
  • Jaholat ahliga hargiz qoʻshilma, to tiriksan,
    Jaholat ahlidin ming yoʻl fuzundir misli hirsu it[1].
  • Kimiki axloqi zohiri xushdur,
    Ani hargiz yomon gumon qilma[1].
  • Kimki mehru ahldin begonadur,
    Koʻngli ichra oshnoligʻ boʻyi yoʻq[1].
  • Kimki oyini zulm pesha qilur,
    Oʻzi oʻz boʻyniga kamand solur[1].
  • Kishikim ilm ila boʻlsa tavongar,
    Ne gʻam gar yoʻqtur ango zaru guhar[1].
  • Mansab uchun lof urarlar, base,
    Mol uchun jahd qilurlar base[1].
  • Mard boʻlsang, oʻz soʻzingni qilma koʻp beeʼtibor[1].
  • Mard kelding, mard ketgil, toqating toq boʻlsa ham,
    Oʻtma nomard koʻprigidan suv seni oqizsa ham[1].
  • Mashaqqat chekmayin aslo kamola yetmas insonlik,
    Yigitlikda yarashmas har ishda boʻlmoq parishonlik[1].
  • Qilma haddingdan tajovuz, topmayin desang shikast,
    Kibr ila magʻrurlar, koʻrdingmi, qandogʻ boʻldi past[1].
  • Rohat muyassar ulmas to chekmasang mashaqqat[1].
  • Yegil zerdastlar gʻamin zinhor,
    Sanga ham zabardast erur roʻzgʻor[1].
  • Yer yuzi bir dashtu sahro boʻlsa, gulzori ilm,
    Sahnai olamni boʻlmoqda namudori ilm.
    Ilmu fan birla qurollanmoqda sardori ilm,
    Ilm oʻqi, hech bir jonga yetkurmaydi ozor ilm[1].
  • Yetishni jazm etib har ishda boʻlsang boʻl sabot ila,
    Agarda qilmasang har ishingni ehtiyot ila,
    Qachon yuz bergay, oʻgʻlum, bu jahonda shodu xandonlik[1].
  • Yigitlikka yarashgay qahramonlik birla polvonlik,
    Tengu tush fazlu hunar topmoqda maktabda yurib,
    Koʻcha-koʻyda sen yurib chekmoq alam darkor emas,
    Kundalik umringni oʻrganmogʻu oʻrgatmoqqa bor,
    Bu jahonda hech bir ish koʻrki nodarkor emas[1].

Manbalar

tahrirlash
  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 1,17 1,18 1,19 1,20 1,21 1,22 1,23 1,24 1,25 1,26 1,27 1,28 1,29 1,30 1,31 Hamidjon Xomidiy; Mahmud Hasaniy. Mashriqzamin hikmat boʻstoni. Toshkent: „Sharq“ nashriyotmatbaa konserni, 1997-yil — 251-bet.