Alixonto‘ra Sog‘uniy
Alixonto‘ra Sog‘uniy(21-mart 1885-yil, Toʻqmoq — 28-fevral 1976-yil, Toshkent) — Turkistonning atoqli olimi va adibi, Sharqiy Turkiston Jumhuriyatining birinchi prezidenti va marshali. U "Turkiston qayg‘usi", "Tarixi Muhammadiy", tibbiyot ilmiga oid "Shifa ul-ilal", she’r va dostonlar yozgan hamda "Temur tuzuklari", Ahmad Donishning "Nodir voqealar", Herman Vamberining „Movarounnahr yoki Buxoro tarixi“ asarlarini tarjima qilgan.
| Alixonto‘ra Sog‘uniy | |
| |
 Vikipediyadagi maqola
|
Iqtiboslar tahrirlash
- Qo‘rqib, qabrdan qirq yil qochib yurgan odam oxiri bu dunyoda birinchi qazilgan go‘rga tushgan ekan.
- Qay bir kasbda agar kishi xato qilsa, zarari molga yetar, agar tib ilmida xato qilsa, jonga yetar...
- Qaysi bir ilm egasi xoh diniy, xoh dunyoviy bo‘lsin, agarki, xarbiy-siyosiy ilmga ega bo‘lmas ekan, unday odam misoli bir dumi yo‘q qushga o‘xshashki, biror narsaga qo‘nib o‘zini ushlab turolmaydi... Zero, qushning muvozanatini uning dumi saqlaydi.
- ...o‘z Vatanini boshqalar tasarruifiga qoldirib, ikki dunyosidan ajrab xorlik bilan yashagan yolg‘on musulmonlardan ilm, fan, madaniyatni o‘zlashtirib, butun huquqlariga ega bo‘lgan kofirlar, albatta, ortiqdur.
- Nuh payg‘ambarning o‘g‘li yomon yo‘ldoshlarga qo‘shilib edi, payg‘ambarzodalik fayzidan ajradi. Ashobi Kahfning iti yaxshilarga ergashib, Qur’onda qissasi aytilib, haq yo‘lidagi odamlar qatoriga kirdi.
U haqida boshqalar tahrirlash
- Alixonto‘ra Sog‘uniy o‘z hayotining zimziyo kunlarida nima sababdan tarjima qilish uchun aynan “Temur tuzuklari” va “Navodir ul-vaqoye”, Vamberining “Buxoro yoxud Movarounnahr tarixi” yoki Darvesh Ali Changiyning “Musiqa risolasi”ni tanladi? Axir u nafaqat jangchi, qo‘mondon, ayni paytda diniy ulamo ham edi-ku! O‘z zamonasida qancha-qancha diniy kitoblarni o‘qimadi, deysiz. Sharq olamining manaman degan olimlarining insholarini tinchgina tarjima qilib, diniy idora kutubxonasiga “esdalik” uchun topshirib qo‘yib, el-yurtning ziyofatlarida, to‘y-hashamlarida mazza qilib, davrini surib yuraversa bo‘lmasmidi? Yo‘q! Bo‘lmas edi, deb javob berishadi Alixonto‘ra Sog‘uniyning hayoti va ijodi bilan ozgina bo‘lsa ham tanish odamlar! Chunki Alixonto‘ra Sog‘uniy faoliyat odami edi[1].
Yoqubjon Xoʻjamberdiyev